Βίαιη συμπεριφορά
Υπάρχει σήμερα περισσότερη βία από παλιά;
Τα τελευταία χρόνια ακούγονται όλο και περισσότερες καταγγελίες σχετικά με τα εγκλήματα και τη βίαιη συμπεριφορά των νέων.
Κανείς δεν ξέρει γιατί συμβαίνει αυτό. Ίσως απλά οι καταγγελίες να είναι περισσότερες σήμερα ή η τηλεόραση και το ραδιόφωνο να μας μεταφέρουν περισσότερες σχετικές ειδήσεις απ’ όσες μαθαίναμε παλαιότερα. Η τηλεόραση έχει ήδη κατηγορηθεί ως υπεύθυνη για την αύξηση της βίας και της εγκληματικότητας. Καταγγέλθηκε το πλήθος των βίαιων προγραμμάτων καθώς και ο φαντασμαγορικός πλαστός κόσμος των διαφημίσεων τον οποίο οι κοινοί άνθρωποι δεν μπορούν να προσεγγίσουν. Από την άλλη, ορισμένοι πιστεύουν ότι οι μεγάλοι δεν είναι πλέον αρκετά αυστηροί με αποτέλεσμα τα παιδιά να κάνουν οτιδήποτε ανεξέλεγκτα. Επιμένουν ότι οι ενήλικες οφείλουν να βοηθήσουν τους νέους να συνειδητοποιήσουν ότι η κοινωνία των ανθρώπων δεν ανέχεται ούτε τη βία ούτε το έγκλημα.
Τα τελευταία χρόνια ακούγονται όλο και περισσότερες καταγγελίες σχετικά με τα εγκλήματα και τη βίαιη συμπεριφορά των νέων.
Κανείς δεν ξέρει γιατί συμβαίνει αυτό. Ίσως απλά οι καταγγελίες να είναι περισσότερες σήμερα ή η τηλεόραση και το ραδιόφωνο να μας μεταφέρουν περισσότερες σχετικές ειδήσεις απ’ όσες μαθαίναμε παλαιότερα. Η τηλεόραση έχει ήδη κατηγορηθεί ως υπεύθυνη για την αύξηση της βίας και της εγκληματικότητας. Καταγγέλθηκε το πλήθος των βίαιων προγραμμάτων καθώς και ο φαντασμαγορικός πλαστός κόσμος των διαφημίσεων τον οποίο οι κοινοί άνθρωποι δεν μπορούν να προσεγγίσουν. Από την άλλη, ορισμένοι πιστεύουν ότι οι μεγάλοι δεν είναι πλέον αρκετά αυστηροί με αποτέλεσμα τα παιδιά να κάνουν οτιδήποτε ανεξέλεγκτα. Επιμένουν ότι οι ενήλικες οφείλουν να βοηθήσουν τους νέους να συνειδητοποιήσουν ότι η κοινωνία των ανθρώπων δεν ανέχεται ούτε τη βία ούτε το έγκλημα.
Η βία ως καθημερινή πρακτική
Όλοι γνωρίζουμε τι σημαίνει «βίαιη συμπεριφορά», είτε όταν εκδηλώνεται εις βάρος των άλλων είτε από προσωπική εμπειρία. Μερικά παιδιά καταφεύγουν στη βία προκειμένου να δείξουν μεγαλύτερα ή να εντυπωσιάσουν τους άλλους.
Συχνά συμμετέχουν σε συμμορίες ή αντιγράφουν τη συμπεριφορά άλλων. Πολλές φορές τους αρέσει να μαλώνουν ή επιδιώκουν να τρομάξουν τους άλλους. Πολλοί θρασύδειλοι στα σχολεία καταφεύγουν στη βία προκειμένου να κάνουν τα άλλα παιδιά υποχείριά τους ή να τους αποσπάσουν πράγματα ή χρήματα. Σ’ αυτή την περίπτωση η βίαιη συμπεριφορά είναι εσκεμμένη. Δεν πρόκειται για αυθόρμητο ξέσπασμα αλλά για εφαρμογή προμελετημένου σχεδίου.
Υπάρχουν γονείς που συμπεριφέρονται βίαια στα παιδιά τους, ακόμη κι αν είναι μωρά, είτε επειδή δεν έχουν υπομονή είτε επειδή και οι ίδιοι νιώθουν καταπιεσμένοι. Σ’ αυτή τη περίπτωση η βία γίνεται ουσιαστικό μέρος του κόσμου όπως το μαθαίνει το παιδί. Τα παιδιά όμως που γίνονται από νωρίς θύματα κακομεταχείρισης θεωρούν τη βία απόλυτα φυσιολογική. Και στη συνέχεια, εφόσον δεν έχουν μάθει άλλο τρόπο επικοινωνίας καταφεύγουν κι αυτά με τη σειρά τους στη βία προκειμένου να εκδηλώσουν τα συναισθήματα τους.
Όλοι γνωρίζουμε τι σημαίνει «βίαιη συμπεριφορά», είτε όταν εκδηλώνεται εις βάρος των άλλων είτε από προσωπική εμπειρία. Μερικά παιδιά καταφεύγουν στη βία προκειμένου να δείξουν μεγαλύτερα ή να εντυπωσιάσουν τους άλλους.
Συχνά συμμετέχουν σε συμμορίες ή αντιγράφουν τη συμπεριφορά άλλων. Πολλές φορές τους αρέσει να μαλώνουν ή επιδιώκουν να τρομάξουν τους άλλους. Πολλοί θρασύδειλοι στα σχολεία καταφεύγουν στη βία προκειμένου να κάνουν τα άλλα παιδιά υποχείριά τους ή να τους αποσπάσουν πράγματα ή χρήματα. Σ’ αυτή την περίπτωση η βίαιη συμπεριφορά είναι εσκεμμένη. Δεν πρόκειται για αυθόρμητο ξέσπασμα αλλά για εφαρμογή προμελετημένου σχεδίου.
Υπάρχουν γονείς που συμπεριφέρονται βίαια στα παιδιά τους, ακόμη κι αν είναι μωρά, είτε επειδή δεν έχουν υπομονή είτε επειδή και οι ίδιοι νιώθουν καταπιεσμένοι. Σ’ αυτή τη περίπτωση η βία γίνεται ουσιαστικό μέρος του κόσμου όπως το μαθαίνει το παιδί. Τα παιδιά όμως που γίνονται από νωρίς θύματα κακομεταχείρισης θεωρούν τη βία απόλυτα φυσιολογική. Και στη συνέχεια, εφόσον δεν έχουν μάθει άλλο τρόπο επικοινωνίας καταφεύγουν κι αυτά με τη σειρά τους στη βία προκειμένου να εκδηλώσουν τα συναισθήματα τους.
Βίαιες συμμορίες
Πολλά παιδιά θέλουν να ανήκουν σε ομάδες. Οι συμμορίες προσφέρουν αυτή την απόλαυση αλλά συχνά οι προκλήσεις οδηγούν σε συγκρούσεις. Σε μερικές συμμορίες προσελκύονται άτομα που τους αρέσει να παριστάνουν τους δυνατούς.
Συχνά μπαίνουν στο πειρασμό να αποδείξουν τη «μαγκιά» τους και προκαλούν άλλες συμμορίες παιδιών. Πολλά ακούγονται για συγκρούσεις μεταξύ συμμοριών και ξεκαθάρισμα λογαριασμών. Αυτά συμβαίνουν επειδή τα μέλη μιας συμμορίας πιστεύουν ότι με τον καυγά θα αποδείξουν την ανωτερότητά τους.
Πολλές συμμορίες επιβάλουν αυστηρούς κανόνες.
Αποφασίζουν, για παράδειγμα, ότι όποιος δεν ανήκει στη συμμορία τους, δεν έχει το δικαίωμα να παίζει στο συγκεκριμένο δρόμο κι ούτε καν να περνάει από εκεί. Όποιος τολμήσει να παραβιάσει τον κανόνα έχει να κάνει με τη συμμορία. Συχνά τα μέλη μιας συμμορίας δεν καταφέρνουν ν’ αρνηθούν τη συμμετοχή τους σε όσα κάνουν οι άλλοι. Οι υπόλοιποι τους πιέζουν να τους ακολουθήσουν. Χρειάζεται θάρρος για ν’ αντισταθεί κανείς στους πολλούς.
Πώς αντιμετωπίζεται η βία;
Μετά απ’ όλα αυτά, ίσως να έχετε ήδη διαμορφώσει και τη δική σας άποψη. Ορισμένοι πιστεύουν ότι η βία μπορεί να περιοριστεί εάν θεσπιστούν αυστηρότεροι νόμοι για τα σχετικά εγκλήματα. Έτσι όσοι επιμένουν να εκδηλώνονται βίαια θα αναγκαστούν να το ξανασκεφτούν. Οι βίαιοι άνθρωποι οφείλουν να αναλογιστούν τις συνέπειες των πράξεών τους εις βάρος των θυμάτων τους. Εάν κατανοούσαν το πόνο που προκαλούν μπορεί και να άλλαζαν τη συμπεριφορά τους. Υπάρχουν επίσης μεγάλοι οι οποίοι πιστεύουν ότι τα μικρά παιδιά θα πρέπει να διδάσκονται από νωρίς τα ζητήματα της βίας, ώστε να πάψουν να την αποδέχονται σαν μια φυσιολογική συμπεριφορά.
Βίαιη παρενόχληση
Τα θύματα της βίαιης παρενόχλησης νιώθουν μεγάλη μοναξιά.
Αρκετά παιδιά κρύβουν το γεγονός της παρενόχλησης. Φτάνουν στο σημείο να πιστεύουν ότι τους αξίζει να υφίστανται τέτοια συμπεριφορά από τους άλλους. Κι εφόσον υποχωρούν, μπορεί ν’ αναγκαστούν να κάνουν πράξεις που δεν τις θέλουν, όπως για παράδειγμα να κλέψουν. Τότε βιώνουν αισθήματα μοναξιάς και ενοχής.
*Είναι σημαντικό να μιλήσετε. Καθένας μπορεί να έρθει αντιμέτωπος με καταστάσεις που δεν μπορεί να τις χειριστεί μόνος του.
Η σιωπή μπορεί και να χειροτερέψει την κατάσταση. Ίσως δεν θέλετε να μιλήσετε από φόβο ότι θα πουν πως «λέτε παραμύθια». Αλλά μην υποκύψετε.
*Διαλέξτε τον κατάλληλο άνθρωπο. Κάποιος μεγάλος ή κάποιος φίλος είναι σε θέση να βοηθήσει περισσότερο από άλλον. Μπορεί να είναι ο αγαπημένος σας δάσκαλος ή ο γυμναστής σας.
Τι θα γίνει αν μιλήσω;
Όταν κάτι πάει στραβά, τότε οι περισσότεροι προσπαθούν να «καθαρίσουν» από μόνοι τους. Οι θρασύδειλοι το γνωρίζουν καλά αυτό. Ξέρουν ότι κανείς δεν ανοίγει το στόμα του εύκολα, προπάντων όταν αρχίζει να μεγαλώνει.
Εάν όμως συνειδητοποιήσεις ότι δεν μπορείς να τα βγάλεις πέρα μόνος σου, τότε θα πάρεις την απόφαση να μιλήσεις επιτέλους σε κάποιον.
Το πρώτο πράγμα που θέλεις να εξασφαλίσεις είναι να αποφύγεις την εκδίκηση του θρασύδειλου επειδή μίλησες. Οι αξιόπιστοι ενήλικες θα σε διασφαλίσουν από την άποψη αυτή. Σε πολλά σχολεία έχουν βρει τρόπους για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Το κλειδί είναι η δίκαιη μεταχείριση όλων και αυτή διασφαλίζεται με τη συνεργασία του σχολείου, των γονιών και των παιδιών. Το φαινόμενο της βίαιης παρενόχλησης δεν εξαφανίζεται από μόνο του. Με τη συνεργασία όλων των ενδιαφερόμενων όμως, το σχολείο μπορεί να γίνει τόπος χαράς και ασφάλειας για όλα τα παιδιά.
Τα θύματα της βίαιης παρενόχλησης νιώθουν μεγάλη μοναξιά.
Αρκετά παιδιά κρύβουν το γεγονός της παρενόχλησης. Φτάνουν στο σημείο να πιστεύουν ότι τους αξίζει να υφίστανται τέτοια συμπεριφορά από τους άλλους. Κι εφόσον υποχωρούν, μπορεί ν’ αναγκαστούν να κάνουν πράξεις που δεν τις θέλουν, όπως για παράδειγμα να κλέψουν. Τότε βιώνουν αισθήματα μοναξιάς και ενοχής.
*Είναι σημαντικό να μιλήσετε. Καθένας μπορεί να έρθει αντιμέτωπος με καταστάσεις που δεν μπορεί να τις χειριστεί μόνος του.
Η σιωπή μπορεί και να χειροτερέψει την κατάσταση. Ίσως δεν θέλετε να μιλήσετε από φόβο ότι θα πουν πως «λέτε παραμύθια». Αλλά μην υποκύψετε.
*Διαλέξτε τον κατάλληλο άνθρωπο. Κάποιος μεγάλος ή κάποιος φίλος είναι σε θέση να βοηθήσει περισσότερο από άλλον. Μπορεί να είναι ο αγαπημένος σας δάσκαλος ή ο γυμναστής σας.
Τι θα γίνει αν μιλήσω;
Όταν κάτι πάει στραβά, τότε οι περισσότεροι προσπαθούν να «καθαρίσουν» από μόνοι τους. Οι θρασύδειλοι το γνωρίζουν καλά αυτό. Ξέρουν ότι κανείς δεν ανοίγει το στόμα του εύκολα, προπάντων όταν αρχίζει να μεγαλώνει.
Εάν όμως συνειδητοποιήσεις ότι δεν μπορείς να τα βγάλεις πέρα μόνος σου, τότε θα πάρεις την απόφαση να μιλήσεις επιτέλους σε κάποιον.
Το πρώτο πράγμα που θέλεις να εξασφαλίσεις είναι να αποφύγεις την εκδίκηση του θρασύδειλου επειδή μίλησες. Οι αξιόπιστοι ενήλικες θα σε διασφαλίσουν από την άποψη αυτή. Σε πολλά σχολεία έχουν βρει τρόπους για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Το κλειδί είναι η δίκαιη μεταχείριση όλων και αυτή διασφαλίζεται με τη συνεργασία του σχολείου, των γονιών και των παιδιών. Το φαινόμενο της βίαιης παρενόχλησης δεν εξαφανίζεται από μόνο του. Με τη συνεργασία όλων των ενδιαφερόμενων όμως, το σχολείο μπορεί να γίνει τόπος χαράς και ασφάλειας για όλα τα παιδιά.
Πώς αντιμετωπίζουν το ζήτημα τα σχολεία;
Οι περισσότεροι ενήλικες συμφωνούν ότι η βίαιη παρενόχληση είναι μια απαράδεκτη συμπεριφορά. Ξέρουν πόσο δύσκολα ομολογεί ένα παιδί ότι έπεσε θύμα και πόση σημασία έχει στο εξής η προστασία του.
Οι «μάγκες» πρέπει να κατανοήσουν τις συνέπειες της συμπεριφοράς τους και το πώς νιώθουν εξαιτίας τους τα θύματά τους.
Οι μεγάλοι πρέπει να εντοπίσουν τους λόγους που κάνουν κάποια παιδιά να φέρονται μ’ αυτό τον τρόπο. Θα πρέπει ίσως να τους υποδείξουν άλλες μεθόδους προκειμένου να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους. Στο κάτω κάτω είναι παιδιά και κατά τ’ άλλα πολύ συμπαθητικά. Αλλά η συνήθεια να ασκούν βίαιη παρενόχληση εις βάρος των άλλων πρέπει να σταματήσει αμέσως.
Η βίαιη συμπεριφορά δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο των αγοριών.
Όπου μπορούν τα κορίτσια κάνουν τα ίδια με τα αγόρια.
Και καμιά φορά συμπεριφέρονται ακριβώς όπως τα αγόρια. Κοροϊδεύουν τα άλλα κορίτσια και τους βγάζουν παρατσούκλια. Ή «βάζουν λόγια» και απομονώνουν κάποια κορίτσια από τις φίλες τους. Παρόλο που τα αγόρια τα βάζουν συνήθως με άλλα αγόρια και τα κορίτσια με άλλα κορίτσια, υπάρχουν και εξαιρέσεις.
Στα πλαίσια της βίαιης παρενόχλησης τα αγόρια αρχίζουν τα χτυπήματα.
Όταν παλεύουν τα αγόρια πιστεύουν ότι αποκτούν αξία στα μάτια των φίλων τους. Αυτό νομίζουν ότι οι άλλοι περιμένουν εκ μέρους τους. Ίσως μάλιστα να τους έχουν πει ότι τα αγόρια δεν κλαίνε.
Πολλά αγόρια κρύβουν τα πραγματικά τους συναισθήματα. Αλλά η αποκάλυψη των συναισθημάτων δεν είναι αδυναμία. Είναι σημάδι ψυχικής δύναμης.
Οι περισσότεροι ενήλικες συμφωνούν ότι η βίαιη παρενόχληση είναι μια απαράδεκτη συμπεριφορά. Ξέρουν πόσο δύσκολα ομολογεί ένα παιδί ότι έπεσε θύμα και πόση σημασία έχει στο εξής η προστασία του.
Οι «μάγκες» πρέπει να κατανοήσουν τις συνέπειες της συμπεριφοράς τους και το πώς νιώθουν εξαιτίας τους τα θύματά τους.
Οι μεγάλοι πρέπει να εντοπίσουν τους λόγους που κάνουν κάποια παιδιά να φέρονται μ’ αυτό τον τρόπο. Θα πρέπει ίσως να τους υποδείξουν άλλες μεθόδους προκειμένου να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους. Στο κάτω κάτω είναι παιδιά και κατά τ’ άλλα πολύ συμπαθητικά. Αλλά η συνήθεια να ασκούν βίαιη παρενόχληση εις βάρος των άλλων πρέπει να σταματήσει αμέσως.
Η βίαιη συμπεριφορά δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο των αγοριών.
Όπου μπορούν τα κορίτσια κάνουν τα ίδια με τα αγόρια.
Και καμιά φορά συμπεριφέρονται ακριβώς όπως τα αγόρια. Κοροϊδεύουν τα άλλα κορίτσια και τους βγάζουν παρατσούκλια. Ή «βάζουν λόγια» και απομονώνουν κάποια κορίτσια από τις φίλες τους. Παρόλο που τα αγόρια τα βάζουν συνήθως με άλλα αγόρια και τα κορίτσια με άλλα κορίτσια, υπάρχουν και εξαιρέσεις.
Στα πλαίσια της βίαιης παρενόχλησης τα αγόρια αρχίζουν τα χτυπήματα.
Όταν παλεύουν τα αγόρια πιστεύουν ότι αποκτούν αξία στα μάτια των φίλων τους. Αυτό νομίζουν ότι οι άλλοι περιμένουν εκ μέρους τους. Ίσως μάλιστα να τους έχουν πει ότι τα αγόρια δεν κλαίνε.
Πολλά αγόρια κρύβουν τα πραγματικά τους συναισθήματα. Αλλά η αποκάλυψη των συναισθημάτων δεν είναι αδυναμία. Είναι σημάδι ψυχικής δύναμης.
Ρατσιστική παρενόχληση
Συχνά οι «μάγκες» επιτίθενται στους άλλους επειδή κατά κάποιο τρόπο διαφέρουν: είτε από τα ρούχα τους, είτε από το φαγητό τους, είτε από το περιβάλλον της προέλευσης τους.
Προσπαθούν με κάθε τρόπο να πληγώσουν τα συναισθήματα των άλλων. Συχνά κάποια θύματα απομονώθηκαν μόνο και μόνο επειδή φορούσαν γυαλιά. Βέβαια οι πιο συνηθισμένοι στόχοι της βίαιης παρενόχλησης είναι τα άτομα με διαφορετικό χρώμα επιδερμίδας. Υπάρχουν δυστυχώς άνθρωποι που πιστεύουν ότι είναι καλύτεροι επειδή ανήκουν σε μια συγκεκριμένη φυλή. Οι ρατσιστές θρασύδειλοι αρνούνται να γνωρίσουν το άτομο που ενοχλούν και επικεντρώνουν την προσοχή τους μονό στις διαφορές που πιστεύουν ότι υπάρχουν μεταξύ τους.
Η αντιμετώπιση της βίαιης παρενόχλησης
Τα σχολεία έχουν επινοήσει διάφορους τρόπους για την αντιμετώπιση της βίαιης παρενόχλησης.
Μια σχετικά καινούργια ιδέα είναι το «δικαστήριο», όπου τα θύματα της βίαιης παρενόχλησης βρίσκουν την ευκαιρία να μιλήσουν πρόσωπο με πρόσωπο με όσους τους έχουν επιτεθεί και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Οι επιτιθέμενοι έχουν κι αυτοί την ευκαιρία να μιλήσουν. Την όλη διαδικασία τη διευθύνει κάποιος καθηγητής, διασφαλίζοντας την ισοτιμία του διαλόγου και προτείνοντας λύσεις στο πρόβλημα.
Στο κάτω κάτω υπάρχουν και τα μαθητικά συμβούλια. Οι εκπρόσωποι της κάθε τάξης συνέρχονται με την ευθύνη των καθηγητών και εξετάζουν διεξοδικά όλα τα σχετικά ζητήματα. Κάθε μαθητής έχει την ευκαιρία νακαταθέσει τις απόψεις του για τα όσα συμβαίνουν στο σχολείο.
Συχνά οι «μάγκες» επιτίθενται στους άλλους επειδή κατά κάποιο τρόπο διαφέρουν: είτε από τα ρούχα τους, είτε από το φαγητό τους, είτε από το περιβάλλον της προέλευσης τους.
Προσπαθούν με κάθε τρόπο να πληγώσουν τα συναισθήματα των άλλων. Συχνά κάποια θύματα απομονώθηκαν μόνο και μόνο επειδή φορούσαν γυαλιά. Βέβαια οι πιο συνηθισμένοι στόχοι της βίαιης παρενόχλησης είναι τα άτομα με διαφορετικό χρώμα επιδερμίδας. Υπάρχουν δυστυχώς άνθρωποι που πιστεύουν ότι είναι καλύτεροι επειδή ανήκουν σε μια συγκεκριμένη φυλή. Οι ρατσιστές θρασύδειλοι αρνούνται να γνωρίσουν το άτομο που ενοχλούν και επικεντρώνουν την προσοχή τους μονό στις διαφορές που πιστεύουν ότι υπάρχουν μεταξύ τους.
Η αντιμετώπιση της βίαιης παρενόχλησης
Τα σχολεία έχουν επινοήσει διάφορους τρόπους για την αντιμετώπιση της βίαιης παρενόχλησης.
Μια σχετικά καινούργια ιδέα είναι το «δικαστήριο», όπου τα θύματα της βίαιης παρενόχλησης βρίσκουν την ευκαιρία να μιλήσουν πρόσωπο με πρόσωπο με όσους τους έχουν επιτεθεί και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Οι επιτιθέμενοι έχουν κι αυτοί την ευκαιρία να μιλήσουν. Την όλη διαδικασία τη διευθύνει κάποιος καθηγητής, διασφαλίζοντας την ισοτιμία του διαλόγου και προτείνοντας λύσεις στο πρόβλημα.
Στο κάτω κάτω υπάρχουν και τα μαθητικά συμβούλια. Οι εκπρόσωποι της κάθε τάξης συνέρχονται με την ευθύνη των καθηγητών και εξετάζουν διεξοδικά όλα τα σχετικά ζητήματα. Κάθε μαθητής έχει την ευκαιρία νακαταθέσει τις απόψεις του για τα όσα συμβαίνουν στο σχολείο.